برندگان نوبل اقتصاد ۲۰۲۵ مشخص شدند
خلاصه خبر؟
این سه پژوهشگر نقش حیاتی نوآوری در رشد پایدار اقتصادی را بررسی کرده‌اند و نشان دادند که در اقتصادهای پویا، همزمان با تولد شرکت‌های جدید، شرکت‌های قدیمی نیز از بین می‌روند.
هر سه برنده نوبل امسال از طرفداران رشد اقتصادی‌اند، اما این موضع در تضاد با نگرانی‌های فزاینده درباره تأثیر رشد بی‌پایان بر محیط زیست است.
به گزارش دکانورسیشن، نیمی از جایزه مالی این نوبل به ارزش ۱۱ میلیون کرون سوئد (حدود ۱.۸ میلیون دلار استرالیا) به جوئل موکیر (Joel Mokyr)، تاریخ‌دان اقتصادی هلندی‌تبار از دانشگاه نورث وسترن (Northwestern University) اهدا شد. نیم دیگر نیز به طور مشترک به فیلیپ آگیون (Philippe Aghion)، اقتصاددان فرانسوی از کالژ دو فرانس (College de France) و مدرسه عالی بازرگانی INSEAD، و پیتر هاویت (Peter Howitt)، اقتصاددان کانادایی از دانشگاه براون (Brown University) تعلق گرفت. این سه پژوهشگر به طور کلی نقش حیاتی نوآوری در رشد پایدار اقتصادی را بررسی کرده‌اند و نشان داده‌اند که در اقتصادهای پویا، همزمان با تولد شرکت‌های جدید، شرکت‌های قدیمی نیز از بین می‌روند؛ فرایندی که ترکیبی از خلق و ویرانی اقتصادی است.
نوآوری؛ موتور رشد پایدار؟
آکادمی سلطنتی علوم سوئد در بیانیه‌ای اعلام کرد که رشد اقتصادی در دو قرن گذشته میلیاردها نفر را از فقر خارج کرده است؛ امری که امروزه بدیهی به نظر می‌رسد، اما در نگاه تاریخی، پدیده‌ای بسیار نادر است. دوره‌ای که از حدود سال ۱۸۰۰ آغاز شد، نخستین دوره در تاریخ بشر بود که رشد اقتصادی پایدار را تجربه کرد. این امر هشداری است که نباید آن را مسلم بپنداریم، زیرا سیاست‌های ضعیف می‌توانند دوباره اقتصادها را به رکود بکشانند. یکی از داوران نوبل یادآوری کرد که در سوئد و بریتانیا، در فاصله سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۷۰۰ میلادی، بهبود چندانی در سطح زندگی مردم رخ نداد.
موکیر در پژوهش‌های خود نشان داد که پیش از انقلاب صنعتی، نوآوری‌ها بیشتر حاصل آزمون و خطا بودند تا نتیجه‌ی دانش علمی. او استدلال می‌کند:
او مثال جالبی از استریل کردن ابزارهای جراحی می‌زند؛ موضوعی که در دهه ۱۸۴۰ مطرح شد، اما جراحان از این پیشنهاد ناراحت شدند، زیرا نمی‌پذیرفتند که ممکن است خود عامل انتقال بیماری باشند. تنها پس از پژوهش‌های لویی پاستور (Louis Pasteur) و جوزف لیستر (Joseph Lister) در دهه ۱۸۶۰، نقش میکروب‌ها شناخته شد و استریل‌سازی به یک رویه رایج تبدیل گردید.
موکیر بر اهمیت جامعه‌ای باز و پذیرای ایده‌های نو تأکید می‌کند. کمیته نوبل در توضیح کار او گفت:
به باور موکیر، آمادگی متخصصان برای همکاری با علم و وجود فضایی اجتماعی که تغییر را می‌پذیرد، دو عامل کلیدی در شکل‌گیری انقلاب صنعتی در بریتانیا بودند.
برندگان و بازندگان نوآوری؟
آگیون و هاویت، دو برنده دیگر نوبل اقتصاد امسال، نشان دادند که نوآوری هم شرکت‌های برنده و هم شرکت‌های بازنده ایجاد می‌کند. در ایالات متحده، حدود ۱۰ درصد از شرکت‌ها هر سال وارد بازار می‌شوند و ۱۰ درصد از آن خارج می‌شوند. درک هر دو فرایند برای ترویج رشد اقتصادی ضروری است. مقاله معروف آن‌ها در سال ۱۹۹۲ بر پایه نظریه‌ی رشد درون‌زا (endogenous growth) بنا شد. ایده‌ای که رشد اقتصادی را حاصل عوامل درونی نظام اقتصادی می‌داند، نه نیروهایی بیرونی. این مفهوم بعدها برای پل رومر (Paul Romer) جایزه نوبل سال ۲۰۱۸ را به همراه داشت. پژوهش آگیون و هاویت همچنین بر مبنای مفهوم تخریب خلاق (creative destruction) از جوزف شومپیتر (Joseph Schumpeter) استوار بود.
مدل آن‌ها نشان می‌دهد که دولت‌ها باید در طراحی یارانه‌ها برای تشویق نوآوری محتاط باشند. اگر شرکت‌ها احساس کنند هر نوآوری‌ای که انجام دهند به سرعت با نوآوری دیگری از بین می‌رود و مزیتشان را از دست می‌دهند، انگیزه کمتری برای سرمایه‌گذاری در نوآوری خواهند داشت. آن‌ها همچنین بر نقش دولت در حمایت و آموزش مجدد کارگرانی تأکید می‌کنند که در نتیجه ظهور شرکت‌های نوآور شغل خود را از دست می‌دهند. اقدامی که علاوه بر حمایت اجتماعی، پشتوانه سیاسی لازم برای ادامه سیاست‌های رشد اقتصادی را نیز تقویت می‌کند.
آیا «ابرهای تیره» در راه‌اند؟
هر سه برنده نوبل از طرفداران رشد اقتصادی‌اند، اما این موضع در تضاد با نگرانی‌های فزاینده درباره تأثیر رشد بی‌پایان بر محیط زیست است. با این حال، فیلیپ آگیون در مصاحبه‌ای پس از اعلام جایزه گفت:
برای سازگار کردن رشد اقتصادی با کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، باید قیمت‌گذاری کربن به‌کار گرفته شود.
او همچنین نسبت به افزایش سیاست‌های حمایتی و تعرفه‌های تجاری هشدار داد و گفت ایجاد موانع در تجارت می‌تواند رشد اقتصادی را کاهش دهد. علاوه بر این، آگیون تأکید کرد که باید مطمئن شویم نوآوران امروز، نوآوران آینده را با رفتارهای ضدرقابتی سرکوب نکنند.